از نظر قرآن، اسلام تنها دین مقبول الهی است که همه پیامبران از آدم (ع) تا خاتم(ص) ماموریت داشتند تا آن را با توجه به مقتضیات زمان و مکان در قالب روش ها، منهاج، شرایع و سنت های خاص بیان کنند تا راهنمایی بازگشت انسان به سوی حقیقت خودش یعنی فعلیت بخشی به تمامی اسمای الهی از طریق عبودیت تعریف شده از سوی عقل و وحی باشد. این بدان معناست که مخاطب اسلام همه بشریت است و این لطف و عنایت الهی است که از سر رحمت شامل بندگان هبوط شده اش گشته است تا بتوانند در مسیر عبودیت تخلق به اسمای الهی یافته و ربوبیت الهی را در قالب خلافت الهی مظهریت نمایند.

بر این اساس، مخاطب پیام های قرآنی همانند مخاطب عقلانیت انسانی، همه بشریت در همه اعصار و امصار خواهد بود و هیچ کسی از این دایره بیرون نیست مگر آن که فاقد عقل و گرفتار جنون باشد؛ از این روست که حتی سفیه که خرد خویش را دسیسه کرده و بی خردی پیشه گرفته است، مخاطب پیام است.

البته می بایست میان مخاطب پیام بودن و بهره مندی از پیام تفاوت و فرق گذاشت؛ چرا که تنها شماری از این مخاطبان به این پیام گوش داده و شماری اندک بدان باور و اندک تر از ایشان بدان عمل می کنند و آن را سبک زندگی خود قرار می دهند.

بر این اساس می توان سطوح مخاطبان پیام را بر اساس معیار دوم یعنی بهره مندی متفاوت دانست هر چند که همه مخاطب پیام می باشند.

به سخن دیگر، مخاطب پیام های قرآن و اسلام، همه انسان ها هستند که از این میان تنها خردورزان و خردمندان از آن بهره مند می شوند؛ چرا که هر دارنده عقل و خردی را خردمند نمی دانیم، بلکه خردمند کسی است که از خرد خویش بهره گیرد و خردورزی کرده و آن را به کار گیرد نه آن که دربسته آن را در اختیار گرفته و بی استفاده ای آن را با خود حمل کند که دراین صورت همان خران و چارپایی بر او کتابی چند هستند که در قرآن از آنان " یحملون اسفارا" تعبیر شده است.

خداوند در قرآن بیان می کند که تنها کسانی به پذیرش ابتدایی هدایت قرآنی گوش گرایش می یابند که از عقل و خرد خویش بهره گرفته باشند و از تقوای عقلانی سود برده باشند. این تقوای عقلانی در رفتارهایی چون پای بند به عقود و پیمان ها، ترک زشتی ها و ناپسندی های عقلانی چون ستم و بیداد و هم چنین گرایش به خوبی ها و پسندیده های عقلانی چون عدالت و دادگری و دیگر اصول و فضایل اخلاقی خودنمایی می کند و خود را آشکار می سازد. این ها نشانه های خردورزی است که موجب می شود تا انسان به تقوای الهی و هدایت وحیانی و شرعی گرایش یابد و بدان پای بند باشد.

البته هستند کسانی بسیار که خردورزی می کنند، ولی دل ایشان با خردشان همراه و همگام نیست؛ چرا که زمانی ایمان و باور و اعتقاد تحقق می یابد که شخص بتواند عقل و دل را با هم همراه سازد و خرد و احساس را گرد آورد. از این روست که خداوند به کسانی اشاره می کند که به خرد قطعی و یقین برهانی رسیده اند ولی دلشان با آن همراه نیست و از دل انکار و جحد بر می آیند: و حجدوا بها و استیقنتها انفسهم (نمل ، آیه 14)

هر یک از مومنانی که عقل و دل ایشان همراه شد و به اسلام گراییدند زمانی می توانند خود را در انجام مسئولیت سربلند بدانند که دستگیر دیگران شده و پیام اسلام را به گوش آنان برسانند(سوره عصر) بنابراین، هر یک از مومنان می بایست ماموریت خویش را به گونه ای تعریف کند که همه این پیام را بشنوند هر چند که ایمان نیاورند.

از جمله این افراد کسانی هستند که اهل باشگاه منکرات هستند و جز به رذیلت اخلاقی و عقلانی گرایش ندارند و هم جنس گرا و مانند آن می باشند. پس شخص ماموریت دارد تا مانند حضرت لوط(ع) این پیام الهی را به گوش اهل فسق و فجور برساند؛ هر چند که به سبب همان بی خردی و سفاهت هرگز ایمان نخواهند آورد و چنان که گفته شد شرط پذیرش آن است که شخص نخست به احکام عقل مستقل عمل کند که اینان این کار را نمی کنند. این گونه است که خداوند می فرماید هیچ یک از اهل فسق و فجور قوم لوط ایمان نیاورند و تنها خانواده ای مومن همان خانواده آن حضرت (ع) بودند. اما این که ایمان نمی آورند رافع مسئولیت و ماموریت نیست؛ چنان که خداوند به صراحت به پیامبرش می فرماید تو وظیفه است ابلاغ پیام است و این خداست که موجبات ایمان آوری را فراهم می آورد. پس شخص خود را نمی بایست خسته کند یا دلسرد شود که چرا ایمان نمی آورند و یا این ها قابلیت ایمان را ندارند؛ چرا که هدف اتمام حجت و پیام رسانی است.

در سطح دیگر، می بایست برای مشرکان وکافران نجس نیز برنامه ریزی داشت، آنان را با بودجه خودشان یا حتی بیت المال آورد و با تهیه مسکن و امنیت، پیام را به گوششان رساند و سپس آنان را به مامن امن ایشان رسانید. (توبه، آیه 6)

در سطح دیگر می بایست کسانی که بر توحید هستند گرد آورد و پیام را به ایشان رسانید و با آنان همراه شد تا اهداف توحید تحقق یابد.(آل عمران، ایه 64)

در مرحله دیگر و سطح نازل تر، می بایست به مسلمانان توجه داشت و اسلام ناب را به گوش ایشان رسانید و آنان را از اسلام به ایمان کشانید.(حجرات، آیه 14)

هم چنین در مبارزه با ستم و اجرای عدالت می بایست جهانی فکر و عمل کرد. از این روست که قرآن خواهان کمک دولت و امت اسلامی به همه مستضعفانی است که تحت ظلم و ستم قرار گرفته باشند؛ چه این مستضعفان ستمدیده از کافران باشند یا اهل کتاب یا مومنان. ازاین روست که خداوند در آیه 75 سوره نساء از مومنان می خواهد تا برای عدالت جهانی و رهایی ستمدیدگان بی توجه به دین و ایین و مذهب به جهاد برخیزند و به یاری کسانی که حق ایشان ستانده و از خانه و کاشانه خویش بیرون رانده شده اند، بشتابند.

بنابراین، مسئولیت مومن در برابر همگان از جمله ستمدیدگان است بی آن که تفاوتی در این باره گذاشته شود. از این روست که حضرت امیرمومنان(ع) همان گونه کشیده شدن خلخال زن یهودی اندوهگین شده و دق کردن را سزاوار اهل ایمان می داند، می بایست درباره غیر اهل کتاب و توحید نیز این گونه عمل کرد و از شنیدن ستم به ستمدیده ای به عدالت شمشیری برخیزد و حق را بستاند و به ستمدیده بازگرداند.

از این آیات و آیات بسیاری دیگر می توان سطوح مخاطبان دولت اسلامی و امت اسلام و هم چنین وزارت امورخارجه را دانست و هم چنین مسئولیت و وظیفه همگانی را در قبال مظلومان و ستمدیدگان جهان فهمید. بلکه به نظر می رسد که آموزه های قرآنی مسئولیت انسان را فراتر از این در باره همه موجودات تعریف کرده است و انسان می بایست از هر گونه ستمی که به هر موجودی می شود جلوگیری کند و اجازه ندهد تا به جانوری ستم شود. دفاع از ستمدیدگان وظیفه همگانی و مسئولیت ایمانی هر مسلمان و دولت اسلامی است.